BİLİMSEL İLLÜSTRASYON

Bilimsel illüstrasyonun Dünyadaki Önemi ve Tarihi

İnsanlık tarihinin başlangıcından bu yana bilim, dünyanın işleyişi hakkında bilgi toplama ve bunlarla ilgili sorulara yanıt arama sürecidir. Bu süreçte, belgelemek amacıyla resimleme, en yoğun kullanım aracı olarak var olmaktadır.

İnsanoğlunun resim yapma macerası yontma taş devrinde yaşayanların mağara duvarlarına resimler yapmalarıyla başladı. İnsanların bir zamanlar sığınak olarak kullandıkları mağaralarda, o dönem insanının yaşayışını, istek ve ihtiyaçlarını, yaşamlarını sürdürebilmek için verdikleri mücadeleleri, o dönem içerisinde yaşamış olan canlıları anlatan resimlerle karşılaşırız. En eski resimler olarak adlandırılan bu görüntüler, insanoğlunun ilk sanatsal yapıtları olarak nitelendirilmiş olup, günümüze ışık tutan belgeler halinde yer almaktadır. 

Eski zamanlarda günümüz anlamında bir bilimsel görüntüleme yapılabilmesi için hayli zamana gereksinim vardı. Yine de o zaman koşullarında dönem içerisinde yaşamış olan bir hayvanın ve eczacılıkta sağaltıcı etkisinden faydalanmak üzere kullanılmış olan bir bitkinin resimleri günümüze kadar ulaşmış ve yüzyıllar öncesi hakkında bilgi edinmemizi sağlamıştır. 

Bitkileri inceleyen botanik ve hayvanları inceleyen zooloji, diğer doğa bilimleri gibi Çok eski bir geçmişe sahiptir. Yüzyıllar boyu sürmüş ve sürmekte olan bir Çaba ile bitkiler ve hayvanlar incelenerek ve Çoğu zaman resimlenerek sınıflandırılmış, betimlenmiş, faydaları ve zararları belirlenmiştir.

Yeryüzü üzerinde biyolojik illüstrasyon (bilimsel resim) diyebileceğimiz resimlemeler tarih öncesine dayanmaktadır. Bir zamanlar bilimsel amaçlı yapılmış olmasalar da doğal yaşam ortamını yansıtan bu illüstrasyonlar günümüze ışık tutan birer bilimsel değerlerdir.

Girit, Suriye, Mısır ve Yunanistan saraylarının duvarlarında, , Çömleklerde, paralarda bitki ve hayvan resimlerinin kullanıldığı bilinmektedir. Tıp ve eczacılıkta kendini geliştirmiş olan Mısırlılar, bu resimleri tedavi amaçlı, yenebilen, sağaltıcı etkisi olan bitkileri göstermek için kullanıyor olabilirlerdi.

Rönesans'ın ilanı ile botanik konusunda Çalışmalar hız kazanmış, tıpta bitkisel ilaçlarının kullanımının yaygın olmasına da bağlı olarak ülke floraları ve özellikle tıbbi bitkiler üzerine Çalışmalar yoğunluk kazanmıştır. Tıbbi bitkilerin özelliklerini anlatan metinlere yer verilen kitaplar yayınlanmıştır. Pek Çok düşünür, bilim adamı ve filozof bitkilerin resimlerini yapmış ve bu kitapları bitkiler konusundaki bilgileri paylaşmak için yayınlamışlardır. 

Türkiye'de ise biyolojik illüstrasyonlar üzerine Çalışmalar; 16. yüzyılda Anadolu'ya gelen gezginlerin bitki toplamasıyla başlayan, yirminci yüzyılın sonlarında doruğa erişen ve günümüzde de devam eden uzun ve zorlu bir serüvendir. 

18. yüzyılın başlarında deniz aşırı ülkelere yapılan coğrafi keşif gezilerine, doğa bilimcileri katılmaya başlamış, bu sayede bitki resimleri koleksiyonları artmıştır.

Bitki ressamlığı, teknolojinin Çok ilerlediği bugünlerde halen devam etmekte ve bitki fotoğraflarından ziyade bu resimler bilimsel Çalışmalarda ve görsel yayınlarda kullanılmaktadır.

Bugün bitki ressamlığı olarak adlandırılan bu işi yapmakla görevli pek Çok bilim insanı Avrupa'nın ve Amerika'nın birçok botanik bahçesinde görev yapmaktadır. 

2002 yılından itibaren dört yıl üst üste, Ali Nihat Gökyiğit (ANG) Vakfının desteğiyle Türkiye'de bitki ressamlığı konulu kurslar başlatıldı. İngiltere Kew Kraliyet Botanik Bahçesi bitki ressamlarından Christabel King tarafından verilen bu kurslara Çeşitli üniversitelerinden, özellikle biyoloji ve güzel sanatlar bölümlerinden, öğrenciler katıldılar. 

Anadolu'da ilk bitki resim kursu ise, 2006- 2009 yılları arasında Kars'ta yapılmıştır. Kuzey Doğa Derneği'nin desteklediği, Kars- Iğdır Doğal Zenginlik Projesi kapsamında gerçekleştirilen kurslarda, bu bölgede bulunan ve konuya ilgisi olan insanların da yararlanması sağlanmış, bu konudaki bilgi düzeyleri ve teknik eğitimleri arttırılmıştır.

Bilimsel illüstrasyon nedir? Bitki İllüstrasyonunun önemi ve amacı

Biyoloji, botanik, ziraat, tıp, zooloji, mekanik, jeoloji gibi uzmanlık alanları için öğretici ve tamamlayıcı amaçlarla yapılan ayrıntılı resimler (illüstrasyonlar), bilimsel Çalışma adı altında toplanmaktadır.

Biyolojik Çalışmada amaç; konu içinde daha önemli olanı vurgulamak, gerektiğinde ayıklama, yalınlaştırma ve gerçeklik duygusunu etkilemeyecek abartma yöntemlerine başvurarak, bir fotoğraf makinesinden daha fazlasını yapmayı hedeflemektir.

Örneğin; Biyolojik özellikleri incelenen bir bitkinin, fotoğraf yöntemiyle sadece bir kısmı ele alınırken, bilimsel illüstrasyonda, bitkinin yaprak, gövde, Çiçek, dal, kök bölgeleri, dokusu, damarları ve hatta bütünü bir arada gerçeğe en yakın şekilde resmedilebilmektedir.

Bilimsel ilustrasyon, bilimsel gözlem, disiplinli Çalışma ve sanatsal etkinin bir karışımıdır. Bitki illustrasyonu, botanik ana bilim dalında, bitkilerin doğru teşhis edilebilmesi ve daha sonra yapılacak olan bilimsel Çalışmalara kaynak olması açısından büyük önem taşır. Bitkilerin ayrıntılı resimleri botanikçilerin en önemli başvuru kaynaklarından biridir. Fotoğrafla sağlanamayacak ayrıntı düzeyi, bu yöntemle ifade edilebilir ve görsel olarak daha etkilidir. Bu şekilde disiplinli bir Çalışmanın estetik olarak ortaya Çıkması daha büyük kitlelere ulaşmak açısından da önemlidir. Oluşan bu ilgi, florayı bilen insan sayısının artmasını ve sadece bilim adamları değil, genel halkın da aktif bir şekilde bitkilerle ilgilenmesini sağlamaktadır.

Bitki resimleme yöntem ve tekniklerini, bilimsel kriterlere uygun olarak, doğru şekilde öğretmek, öğretilen yöntem ve tekniklerin uygulanmasını sağlamak amacıyla kurslar gerçekleştirilmektedir. Kurs boyunca, teknik kalem, karakalem ve suluboya bitki resmi teknikleri gösterilmekte, anlatılan ve uygulama yöntemiyle gösterilen teknik doğrultusunda , katılımcılardan bitkiyi önce ana hatlarıyla, daha sonra gerçeğe en uygun ayrıntılarıyla Çizerek resmetmeleri istenmektedir. Kursa katılımcıların hevesi ve ilgisi, zamanı en iyi şekilde kullanmalarını sağlamakta ve onları kısa zamanda başarıya ulaştırmaktadır.

Bilimsel canlı Çizimi (illustrasyonu), ABD ve Avrupa gibi ülkelerde sanatın önemli bir dalıdır ve sanat fakültelerinde bu konuda gerekli eğitim verilir. Maalesef ülkemizde bu dal daha yeni başlamaktadır ve ülkemizde profesyonel canlı Çizeri olmaması, Türkiye'nin canlılarını kapsayan arazi rehberlerinin yaratılmasının önünde önemli bir engeldir. 

Zooloji (hayvan bilim), botani (bitki bilim) ve entomoloji (böcek bilim) gibi bilim dalları ile kuş gözlemciliği, böcek koleksiyonculuğu, doğa turizmi ve bitki fotoğrafçılığı gibi doğadaki birçok faaliyet için en büyük ihtiyaç, bu canlıların tanınmasını mümkün kılan arazi rehberleridir. Bu canlılarla ilgili bilgilerden ve resimlerden oluşan rehberler olmadan, canlıları teşhis edebilmek ve bu faaliyetleri gerçekleştirmek neredeyse imkansızdır. Birçok canlı türünün 100% tanımlanmasını mümkün kılacak kalitede fotoğraf Çekmek Çok zor hatta imkansiz olduğundan, bu rehberlerde Çoğunlukla profesyonel Çizimler kullanılır. Türkiye'de canlı Çizimi eğitiminin geliştirilmesi, bu eğitimi alan Çizerlerin Türkçe doğa rehberlerini yaratması ve bu sayede Türkiye'nin canlılarının halk tarafından tanınmasını amaçladığımız için bizler de, kurslar yoluyla biyolojik illustrasyonla ilgilenen araştırmacı ve öğrencileri belirleyerek, canlı illustrasyon tekniklerini öğretmek, biyoloji eğitimi ve doğa bilincini geliştiren, bitkilerini kapsayan arazi rehberleri yaratmayı amaçlamaktayız.
Türkiye'de bitki resmi yapan insan sayısı son derece az olduğundan, bilimsel Çizimleri yapacak teknik sanatçılara büyük bir ihtiyaç vardır.

Biyolojik Ressam, Bitki Ressamı Hülya KORKMAZ